In nagenoeg alle devices en computers zit RAM, ook wel RAM-geheugen of gewoon ‘het geheugen’ genoemd. Je bent de term ongetwijfeld al eens tegengekomen in de verschillende lijstjes met specificaties van je telefoon, computer, smartwatch, set-top-box en andere slimme apparaten. En omdat er in steeds meer apparaten intelligentie wordt ingebouwd (lees: een computertje) zal je het met de tijd ook steeds vaker tegen het lijf lopen. Maar wat is RAM nou eigenlijk?
RAM is een technische afkorting voor Random-Access-Memory (willekeurig toegankelijk geheugen in goed Nederlands) en is het kortetermijngeheugen van je computer of device. Je kunt het zien als een grote kaartenbak met ruimte voor gegevens, beschikbaar voor de applicatie die ze daar heeft achter gelaten. Tenminste, voor zo lang je computer of device aan staat; de informatie blijft bewaard zo lang er spanning op het RAM staat.
Het willekeurige karakter staat voor de eigenschap dat wat er in het geheugen is opgenomen, niet persé netjes geordend hoeft te worden geplaatst. Het kan een nette archiefkast zijn of, net zo als bij mij thuis de administratie, het digitale equivalent van een aantal bergen van onsamenhangende A4-tjes.
De meest bekende RAM, die de meeste computergebruikers tegen het lijf zullen lopen, is de RAM in je computer of laptop. Deze kan je vaak zelf eenvoudig uitbreiden, aanpassen of vervangen.
Hoe werkt het?
In digitale apparatuur werkt alles met nullen en eentjes, het binaire stelsel, voor het opslaan en verwerken van informatie. Voor RAM geldt precies hetzelfde, deze bestaat uit een werkelijk enorme verzameling elektronische schakelaartjes die op 0 of 1 staan. Een RAM-geheugen van 4 gigabyte komt neer op zo’n 32 miljard schakelaars die individueel uit te lezen zijn.
Een applicatie die RAM-geheugen wil gebruiken hoeft hier niet mee om te kunnen gaan. De lagen hardware en software tussen een applicatie en het RAM-geheugen, zorgen er voor dat het makkelijk toegankelijk en bruikbaar is.
De schakelaars in het RAM-geheugen werken dus alleen als er stroom/spanning op staat. Als je je document in een tekstverwerker aan het schrijven bent, staat deze tekst net zo lang alleen in RAM totdat je het document bewaard op schijf of USB-stick. Mocht ondertussen de stroom uitvallen, je applicatie er mee uitscheiden of de computer anderszins stoppen met functioneren, dan ben je onherroepelijk je gegevens verloren. Nu je weet hoe dat komt, verzacht dat misschien de pijn een beetje.
Meer RAM is beter?
De beschikbare RAM wordt, niet per definitie eerlijk, verdeeld over het aantal actieve applicaties. Als een applicatie zijn beschikbare ruimte heeft verbruikt en er moet toch nog iets even bewaard worden, dan moet er eerst iets uit het tijdelijk geheugen voordat er iets nieuws bij kan.
Deze handelingen kosten een programma veel tijd en worden het liefst zo lang mogelijk uitgesteld voor een zo optimaal functionerend stukje software. Meer RAM zorgt dus voor òf meer applicaties die tegelijkertijd goed kunnen functioneren òf een beperkt aantal applicaties met meer dan genoeg ruimte.
Het hangt overigens wel van het besturingssysteem af (de context waarbinnen applicaties worden uitgevoerd, zoals Android of Windows) hoe effectief en efficiënt het RAM-geheugen wordt gebruikt. Het besturingssysteem bepaalt namelijk hoeveel RAM een applicatie mag gebruiken en op welk plekje binnen de beschikbare RAM het zijn gegevens kwijt kan.
Niet alle besturingssystemen gaan overigens even netjes om met het uitdelen of beheer van RAM. Een succesvolle manier waarop er in de begindagen van computers werd gehackt, bestond uit het aanpassen van gegevens in het RAM-gedeelte van een andere applicatie.
Niet dat dat nu helemaal niet meer kan, maar dat is door slimmere besturingssystemen vele malen moeilijker geworden. Slimme jongens zijn overigens nu wel in staat, om van een RAM waarvan de spanning af is geweest alsnog gegevens te kunnen lezen!
Bovenstaande is nog maar het topje van de ijsberg aan informatie over RAM. Wil je meer lezen, dan kan je je er hier nog verder in verdiepen:
